Enver Kaptanoğlu: ABD bugünlerde biliyorsunuz Gazze Şeridi’ne insani yardım gönderiyor. Bir yandan da İsrail’e silah gönderiyor. Bu da uluslararası kamuoyunda çelişki yaratıyor ya da samimi bulunmuyor. Peki, özellikle seçim yılında Washington’un Gazze ve İsrail politikalarını nasıl görüyorsunuz?
“ABD İSRAİL SALDIRISINDA DEHŞETE DÜŞTÜ”
Matthew Bryza: Aslında hiçbir çelişki görmüyorum. Eğer Biden yönetiminin hedeflerinin ne olduğunu anlarsanız. Birincisi, Biden yönetimi, İsrail’in Hamas’ın oluşturduğu terör tehdidini ortadan kaldırma çabalarını destekliyor. Bunun, işlenen zulümler sırasında korkunç bir şekilde ortaya çıktığını gördük. Hamas 7 Ekim’de taahhütte bulundu. Aynı zamanda Biden yönetimi, İsrail’in Gazze’deki masum ve barışçıl Filistinli sivillere acımasızca saldırması karşısında herhangi bir insani duygunun hissedilebileceğinden dehşete düşmüş durumda ve Biden yönetimi, Başbakan Netanyahu’ya bu saldırıyı durdurması için çok fazla baskı uyguluyor. Filistinli sivillere yönelik bu zulmü durdurun. Bu baskı şimdilik işe yaramış gibi görünüyor. Hamas 7 Ekim’İ yaptı. Aynı zamanda Biden yönetimi, İsrail’in Gazze’deki masum ve barışçıl Filistinli sivillere acımasızca saldırması karşısında herhangi bir insani duygunun hissedilebileceğinden dehşete düşmüş durumda ve Biden yönetimi, Başbakan Netanyahu’ya bu saldırıyı durdurması için çok fazla baskı uyguluyor. Filistinli sivillere yönelik bu zulmü durdurması için. Bu baskı şimdilik işe yaramış gibi görünüyor. Ve belki de kısa süre içerisinde burada uzun süreli bir ateşkes üzerinde anlaşmaya varılacaktır. Ancak İsrail’in Hamas’ın yarattığı terör tehdidini ortadan kaldırmayı istemek ve aynı zamanda İsrail’in Gazze’deki masum sivillere yönelik acımasız saldırılarına karşı çıkmak arasında bir çelişki yoktur.
Enver Kaptanoğlu: Bugünlerde ABD üniversitelerindeki gösteriler hakkında konuşmak istiyorum. Sizce öğrenciler Filistin’e destek için bu gösterilere devam etmeli mi? Ve bu kampüslere polis güçlerinin gönderilmesini sert bir uygulama olarak görüyor musunuz?
“PROTESTO ABD’Lİ ÖĞRENCİLERİN HAKKI”
Matthew Bryza: Ben öğrencilere protesto edip etmemeleri konusunda tavsiyede bulunmazdım. Bunu yapmaya hakları var. Barışçıl bir şekilde protesto etme hakları var ancak diğer öğrencileri tehdit etme ya da diğer öğrencilerin eğitim almalarını veya derslerine gitmelerini engelleme hakları yok. Protestocuların ister özel bir üniversiteye ister devlete ait olsun, bir mülkü işgal etme hakları da yoktur. Yani protestoda sorun yok ama diğer eylemler yasal değil. Bence polis her durumda, özellikle Columbia Üniversitesi’nde ve Los Angeles’taki California Üniversitesi’nde bekledi ve aslında üniversitelerdeki bazı kişiler tarafından yasaları ihlal eden protestoculara müdahale etmek ve onları cezalandırmak için çok uzun süre beklemekle eleştirildi. Dolayısıyla mülkleri işgal etmeden, diğer öğrencilerin derse girmesini engellemeden ve onları tehdit etmeden barışçıl bir şekilde protesto etmek iyidir. Bu demokrasinin temel bir hakkıdır.
Enver Kaptanoğlu: Son zamanlarda Türkiye-ABD ilişkilerinde sıcak rüzgarlar esiyor. Ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Hamas hakkındaki sözlerini de biliyorsunuz. Bu söylemlerin Türkiye-ABD ilişkilerine olumsuz bir etkisi olur mu?
“ABD HÜKÜMETİNDEKİ ARKADAŞLARIM POZİTİF HAVA İÇİNDE”
Matthew Bryza: Katılıyorum. Evet, ABD-Türkiye ilişkileri son zamanlarda oldukça iyiye gidiyor. Eski meslektaşlarımdan ve halen ABD hükümetinde çalışan arkadaşlarımdan biliyorum ki iki ülkenin ilişkilerinde bir sayfa açtıklarını, yani bir dizi anlaşmazlığın ötesine geçtiklerini ve NATO müttefikleri olarak işbirliklerinin stratejik değerini takdir ettiklerini düşünüyorlar. Bir kez daha ve az önce söylediklerimin açık kanıtı. Elbette ABD’nin daha fazla ABD F-16’sı satması ve satın alması için yapılan anlaşma ve ardından Türkiye’nin halihazırda sahip olduğu F-16’lar için modifikasyon kitleri. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Hamas’ı övmesi yeni bir şey değil. Ben hala hükümetteyken 2000 yılının ortalarında, diyelim ki 2005 yılında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da Hamas hakkında çok olumlu şeyler söylediğini ve Washington’un bundan hoşlanmadığını hatırlıyorum. Ancak Biden yönetiminin ve on yıllar boyunca ABD hükümetinin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın daha önce Başbakan Erdoğan’ın kendi görüşünü ve istediğini söyleme hakkına sahip olduğunu anladığını düşünüyorum. Amerika Birleşik Devletleri Hamas’ı bir terör örgütü olarak görmektedir. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise görmüyor. Bu bir görüş ayrılığıdır. Ancak ABD-Türkiye ilişkilerini ileriye götüren stratejik çıkarlar Hamas hakkındaki söylemlerden çok daha önemlidir.
Enver Kaptanoğlu: Ve son haftalarda özellikle medyada Türkiye’nin terör örgütü PKK’ya karşı Irak ile ortak bir operasyon düzenleyeceği konuşuluyor. Bu noktada ortak operasyonu nasıl değerlendiriyorsunuz?
“PKK TERÖRÜNÜ ORTADAN KALDIRMAK ÇOK ETKİLİ OLACAK”
Matthew Bryza: Yani herhangi bir gizli bilgiye erişimim yok. Kesinlikle Türk tarafından ya da Irak tarafından ama evet medyadaki bu haberleri gördüm. Ayrıca hepimiz son zamanlarda Bağdat ve Ankara arasındaki ilişkilerde önemli bir ısınma olduğunu gözlemleyebiliyoruz. Ve bu iyi bir şey. Bu iki ülke iki önemli komşu. Bölgeyi istikrara kavuşturmak için birlikte çok şey yapabilirler. Washington’daki görevimin sonunda 2007, 2008, 2009 yıllarında Bağdat hükümetinden PKK ile ırak topraklarında mücadele etmek için gerçek bir destek gelmedi. Ve Irak hükümeti, bu arada Türk hükümetinin işbirliği yaparak bu dönemin ilerleyen dönemlerinde 2008, 2009’da bizimle işbirliği yaparak istihbarat bilgilerinin Kuzey Irak’ta PKK’yı daha etkili bir şekilde hedef alabildiğinde büyük bir rahatsızlık duydu. PKK’nın terör tehdidini ortadan kaldırmak çok daha etkili ve başarılı olacaktır. Bence Irak ve Türkiye bunu birlikte yapabilir. Ancak böyle bir ortak operasyonun özel planlaması açısından elimde hiçbir ayrıntı yok.
Enver Kaptanoğlu: Son açıklamanızda ‘Terör örgütü FETÖ ABD Kongre üyelerini ve hatta Danıştay üyelerini eğitmiş, beslemiş ve finanse etmiştir’ dediniz. Bunu biraz açıklayabilir misiniz?
“FETÖ, TÜRKİYE İLE İLGİLİ ÇARPITILMIŞ İZLENİM YARATTI”
Matthew Bryza: Pek çok kişi gibi insan iletişimindeki durumlar. Aslında söylediklerim süslendi ve değiştirildi. Yani okuduğunuz şey kesinlikle benim söylediğim şey değil. Aslında Söylediğim ve konuyu genişletmekten mutluluk duyacağım, ben hükümetteyken Gülen örgütüne FETÖ denmiyordu ama o zamanlar ona ne diyorlarsa hizmet vs… çok etkili bir lobi faaliyeti yürütüyordu. Washington’da ve üyelerinin ABD Kongresi üyeleriyle ve onların personeliyle, ayrıca eyaletlerin ve yasama organlarının üyeleriyle, elbette onları yemek için ağırlayarak veya konferanslar düzenleyerek ilişkiler geliştirmede etkili olduklarını ve ayrıca onları gezilerle Türkiye’ye getiriyorlardı. Ayrıca geziler sırasında onları Azerbaycan’a da getirdiler ve bir ilişki kurdular. Türkiye’de olup bitenlere dair kendi yorumlarını, bence ülkenin, Türkiye’nin ve siyasilerin aleyhine olacak şekilde aktarmayı başardılar. Ama ABD’li yetkilileri eğittiklerini söylemedim. ABD’li yetkililerin kimseden eğitim almaya ihtiyacı yoktur. Bunun adil bir niteleme olmadığını düşünüyorum. Ancak seçilmiş ABD yetkililerini Türkiye’ye getirmek de dahil olmak üzere onları ağırladılar. Bu da bence Türkiye’de olup bitenler hakkında çarpıtılmış bir izlenim bıraktı.
